سه چیز است که اگر آدم آن سه چیز را نداشته باشد، هیچ چیز برایش نمی ماند. عمل می کند اما عملش دردی را دوا نمی کند. فرمودند مثلا نماز برای مداوای کبر است. خب چرا کبر من هیچ فرقی نکرد...

شما از ابتدای عمر نماز خوانده اید و روزه گرفته اید و صد کار خوب دیگر انجام داده اید. چه زمان اینها قبول است؟ کدامشان قبول است؟

امیرالمومنین یک فرمایشی از پیغمبر نقل می کنند. ایشان فرمودند یا عَلی! ثـَلاثٌ مـَنْ لـَمْ یَکـُنَّ فیهِ لـَمْ یَقـُم لـَهُ عَمَلٌ سه چیز است که اگر کسی آنها را نداشته باشد هیچ عملی از او برپا نخواهد بود. سه تا کار است که اگر آدم آن سه کار را نداشته باشد، هیچ چیز برایش نمی ماند. دردی را دوا نمی کند. عمل می کند اما عملش دردی را دوا نمی کند. به مقدار این مطالبی که می گوییم عمل آدم قیمت پیدا می کند و درد دوا می کند.

همه دستورات شرعی کار مداوای انسان را به عهده دارند ، آدم را مداوا می کنند. نماز آدم را مداوا می کند.

مثلا نماز برای مداوای کبر است. وقتی می بینم که این رذیله اخلاقی کبر در من تغییری نکرده، یعنی اینکه نماز من من اثر مداوا کنندگی نداشت. خب برای اینکه بتواند اثر مداوا کنندگی داشته باشد، باید این موارد باشد:

وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعاصی اللهِ آدم باید قدرت پرهیز و کناره گیری از گناه در لحظه و مکانی که جز خودش و خدا نیست را داشته باشد.

یَحْجُزُهُ مانع می شود. نمی گذارد. هر مقدار که نماز آدم خوب باشد به همان مقدار توانایی پرهیز از گناه را پیدا می کند. هر مقدار که آدم نمازش را درست بخواند، به هر درجه ای که درست بخواند، توانایی اش بالا می رود.

وَ عِلـْمٌ یَرُدّ بـِهِ جَهْلَ السَفیه

معمولا در دستورات شرعی عقل در مقابل جهل قرار می گیرد. علم لغت است و فرقی ندارد. اگر کتاب اصول کافی را دیده باشید، در فصل های اولش بحث عقل و جهل است. عقل و جهل. عقل در مقابل جهل است. معنایش این است که نام تمام صفات خوب عقل است. حالا اینجا گفته اند علم. این علم هم به همان معناست. در واقع من اطلاعاتی دارم که علم من است. اطلاعات هیچ وقت جلوی گناه را نمی گیرد. خود اطلاعات جلوی گناه را نمی گیرد. اطلاعات فقط به ما نشان می دهد که این کار گناه است و آن کار نیست.

اطلاعات و علم و تحصیل از روی کتاب فقط به ما نشان می دهد. آن چیزی که می تواند جلوی ما را بگیرد، یک چیز دیگری است که نامش عقل است. عقل یعنی آن نیروهای خوب درونی. باید یک نیرویی باشد. اطلاعات نیرو نیست.

سومی هم از همان چیزی است که عرض کردیم. وَ عَقلٌ یُداری بـِهِ النـّاسَ

عقلی که به وسیله آن با جهل مقابله کند. عقلی که به وسیله آن با مردم مدارا کند. رفتار خوب داشته باشد. اگر من رفتار تند داشته باشم، ممکن است با هر رفتار تندی، یک بخشی از اعمال خوبی که کرده ام به باد رفته باشد ، بالخصوص با پدر و مادر. اگر من با پدر و مادر مدارا نکنم اعمالم از بین می رود.

مثلا یک پدر و مادری هستند که خیلی هم تند و بد اخلاق اند. من چکار کنم؟ من هم با پدر و مادر بد اخلاق، بد اخلاقی کنم؟ او که بد اخلاقی کند دارد خودش را می سوزاند. اما اگر من بد اخلاقی کنم، ده برابر دارم خودم را می سوزانم. فرق پدر و مادر با فرزند این است.

بنابراین آدم نیاز به یک عقلی دارد ؛ یک نیروی درونی که با آن بتواند با مردم مدارا کند. 

اگر آدم با مردم بد رفتار کند، عاملی دارد برای تخریب اعمال خودش. آدمی که گناه می کند، عامل تخریب دارد. دائما دارد اعمال خوب خودش را تخریب می کند.

آن کسی که با مردم بد عمل می کند و اگر آنها فحش دهند او هم فحش می دهد، دارد خودش را تخریب می کند.

منبع:تبیان

:: موضوعات مرتبط: اخلاق و عرفان اسلامی , اخلاق کاربردی , ,
:: برچسب‌ها: حتما این سه چیز را داشته باش،اخلاق کاربردی،اخلاق اسلامی،اخلاقی،اخلاق ,
:: بازدید از این مطلب : 3234